ცუდი დრო იყო, კამერები არ გვქონდა და საოპერატოროზე სწავლას ფოტოგრაფიის შესწავლის მეტი არაფერი მოუცია ჩემთვის მწერალი და ფოტოგრაფი არჩილ ქიქოძე მთაში დიდ დროს ატარებს. ჰქონდა რამდენიმე ფოტოგამოფენა როგორც საზღვარგარეთ, ისე უცხოეთში. წელს ''საბაზე'' საუკეთესო პროზაული კრებულების ავტორთა ნაწარმოებებს შორის მისი ''კაცის და ჩიტის ამბავიც'' მოხვდა. ვნახოთ, რა მოხდება ლიტერატურულ კონკურსზე, მანამდე კი ხევსურეთიდან მცირე ხნით ჩამოსულ მწერალს თბილისში შევხვდით...

- ფოტოგრაფია, მწერლობა და მოგზაურობა მთაში, ეს ყველაფერი დღემდე გრძელდება?
- დიახ. მთაში ყველგან დავდივარ, ტურისტები დამყავს. დრო ისე ნაწილდება, რომ მწერლობას ყველაზე ცოტა დრო რჩება. ფოტოგრაფია კი ისეთი რამაა, სულ შეიძლება, როგორც რუსები იტყვიან, ''პაპუტნა''. ფოტოგრაფობის დიდი ამბიცია არ მაქვს.
- თუმცა, ვიცი, არაერთი ფოტოკონკურსის გამარჯვებული ხართ...
- კი, კი, მაგრამ (იღიმის)... ფოტოგრაფიით უფრო მეტი შემოსავალი მიმიღია, ვიდრე მწერლობით. ფოტოგრაფია ძალიან სერიოზული პროფესიაა, რომელსაც ისე სათანადოდ არ მივდევ, როგორც საჭიროა. ჩვენ სერიოზული ფოტოგრაფები გვყავს, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან თავიანთი საქმის მიმართ. მე რომ ვწერ, მაშინ ვარ ჩემს ნაწერებზე პასუხისმგებელი.
- რატომღაც ყველამ ''ზენიტით'' დაიწყო, თქვენ?
- არა, ''ზენიტით'' არ დამიწყია, მაგრამ შემდეგ ვიღებდი. ისე მოხდა, რომ ბავშვობაში კარგი აპარატი ''პენტაქსი'' მქონდა, რომელიც მამაჩემს ამერიკელებმა აჩუქეს და სხვათა შორის, მერე ვიღაცამ მოჰპარა.
- რაც შეეხება მწერლობას, ოჯახს ჰქონდა თუ არა რამე გავლენა?
- არა, ეს თავისთავად მოხდა. ოჯახში მწერალი არავინ გვყოლია. მხოლოდ გერონტი ქიქოძის შორეული ნათესავი ვარ, სხვა არაფერი. ოჯახში ეგონათ, რომ მეცნიერი უნდა გამოვსულიყავი.
- საამისოდ გამზადებდნენ?
- არა, მე არასოდეს არავინ არაფერს მაძალებდა. თავიდან უნივერსიტეტში აღმოსავლეთმცოდნეობაზე ჩავაბარე, რომ მივხვდი, არ მაინტერესებდა, საბუთები გამოვიტანე და თეატრალურში საოპერატოროზე გადავინაცვლე. მაშინ ვისწავლე ფოტოგრაფია სერიოზულად, რადგან დიდი კონკურსი იყო და მინდოდა ამ ფაკულტეტზე მოხვედრა. ცუდი დრო იყო, კამერები არ გვქონდა და საოპერატოროზე სწავლას ფოტოგრაფიის შესწავლის მეტი არაფერი მოუცია ჩემთვის. ბოლოს საოპერატოროდან გამაგდეს. ერლომ ახვლედიანს შევეცოდე და თავის ჯგუფში, სასცენარო ფაკულტეტზე დამსვა, მაგრამ ლექციებზე, ფაქტობრივად, არ მივლია. 11 წელი ვიყავი სტუდენტი.
- და წერა? თითქოს ყველა რაღაც ლექსით იწყებს...
- ოდესღაც მეც ვცადე, მაგრამ ისეთი საშინელი ლექსი იყო, თქვენ რომ არ გეთქვათ, არც გამახსენდებოდა.
- ეს რა ასაკში?
- რა, ლექსი? ლექსზე არ მინდა ლაპარაკი. მოთხრობაზე გეტყვით, 21 წლის ვიყავი, როცა დავწერე. კი, მანამდეც ვწერდი ინდიელებზე, ბიზონებზე, მაგრამ...
- სათავგადასავლო ლიტერატურის გავლენით ალბათ...
- ჰო, ზუსტად იმავეს, ოღონც ცოტა უარესად. ერთი-ორი მაშინდელი რვეული ახლაც მაქვს.
- და 21 წლის ასაკში რა დაწერეთ?
- მოთხრობა, რომელიც, ვფიქრობ, დღემდე მოთხრობაა, ანუ დავწერე და გამომივიდა.
- ნაწერების დასაბეჭდად მიტანა ვინ გირჩიათ?
- კარგა ხანს არაფერი მიმქონდა დასაბეჭდად, მაგრამ შემდეგ თავად გადავწყვიტე, რომ დამებეჭდა. 1996 წელს ჩემი პირველი წიგნი, ''ბიჭები'' გამოვეცი. თავიდან ჩემს მშობლებს ვაკითხებდი, ახლა - ჩემს ცოლს, მეგობრებს. თუ არ კითხულობენ, ძალიან ვბრაზდები. საშინელებაა.
- და რა მეთოდს მიმართავთ ასეთ დროს?
- არაფერს, უბრალოდ, ჩემთვის ვიბოღმები (იღიმის). ეგრე ადამიანიც მყავს დაკარგული. ერთი ჩემი მეგობარი, ბელორუსი მწერალი, რომელმაც რამდენიმე თვე არ წაიკითხა, რაც ვათხოვე და მას მერე ვეღარ ვიტან. ადამიანმა უნდა იცოდეს, როცა რამეს წასაკითხად აძლევ, როგორი მნიშვნელოვანია შენთვის მისი აზრი.
- ალბათ, ასე მხოლოდ მწერლებზე ბრაზობთ და არა სხვა პროფესიის ადამიანებზე...
- დიახ, რა თქმა უნდა, მაგრამ ვისი აზრიც მაინტერესებს, მინდა, მათაც მალე წაიკითხონ.
- წერის მანერა... სისტემატურად მუშაობთ?
- ვერა და ამაზე გული ძალიან მწყდება. შრომის კულტურა არ მაქვს (იღიმის). ჩემი ცოლი მეუბნება, ეს იმიტომ, რომ ცხოვრებაში ყველაფერი ძალიან ადვილად გამოგივიდაო. ფილო
ლოგია, ასე რომ, წერტილ-მძიმეს ის მისწორებს. ჰო, მაგრამ ისიც ისეთი დაღლილია, ზოგჯერ შეცდომები ეპარება. ახლა მაქვს წერის განწყობა და დრო - არა.
- და რას მიაქვს ეს დრო?
- ტურისტებთან ერთად ვარ. ჩემი კომპანია მაქვს. ჯერ კიდევ მე და მამას დაგვყავდა საქართველოში ჰუმანიტარულ ორგანიზაციაში მომუშავე უცხოელები სხვადასხვა კუთხის დასათვალიერებლად. 15 წელზე მეტია უკვე. დღეს ყველა ეროვნების ტურისტია. სტატისტიკა თუ გნებავთ: უმრავლესობა პოლონელია, შემდეგ ლიტველები, ისრაელიდან ჩამოდის ბევრი. ქართველებმაც დაიწყეს სიარული. განსაკუთრებით
ახალგაზრდობა ჭარბობს. ეს კარგია, მაგრამ ნაგავს რომ ყრიან, ეს ცუდია. ქართველების გარდა, ნაგავს არავინ ყრის, თუმცა, რასაკვირველია, ეს ყველას არ ეხება.
- მთაში ყოფნისას, ყოფილა თუ არა რამდენიმე გადაუღებელი კადრი, რომელიც დღემდე მოგყვებათ...
- კი, რამდენიმე გადაუღებელი კადრი დღემდე მომყვება, მაგრამ ამაზე დიდად არ მწყდება გული.
- კომპიუტერთან მუშაობთ, ასე წერთ?
- კი, ყველა თითით და მაგრად მევასება (იღიმის). დაახლოებით ათი წელია უკვე.
- ფურცელსა და კალამს ბევრი დღემდე ვერ ელევა...
- სხვათა შორის, მეც სხვებივით ვამბობდი, რომ მათ გარეშე ვერ ვიქნებოდი, მაგრამ ფურცლისა და კალმის არანაირი სენტიმენტი არ მაქვს. პრინტერიც თუ გაქვს, კიდევ უფრო კარგი. როგორც წესი, სულ ძველი კომპიუტერი მაქვს და ყოველდღე რასაც დავწერ, ჩემს თავს იმეილზე ვუგზავნი, რომ არ დამეკარგოს.
- ყველაზე ხანგრძლივად თქვენი რომელი ნაწარმოები იწერებოდა? ყოფილა თავმოუბმელობა? ღამის თევა?
- პრინციპში არც ერთი. თუ მართლა დამიწყია, ბოლოში გავსულვარ. ღამეს არასოდეს ვათენებ, არ შემიძლია. ვმუშაობ დილიდან შუადღემდე.
- ბატონო არჩილ, ''საბაზე'' ნომინირებულ წიგნზე საუბრით დავასრულოთ...
- წიგნში ''ჩიტის და კაცის ამბავი'' ორი დიდი მოთხრობა შედის. ხიდებია წარსულთან და ძებნა იმისა, რატომ ვართ დღეს ასეთები. ერთგან ქალი ჰყვება ამბავს, ხოლო მეორე მოთხრობაში - კაცი. ''ჩიტის და კაცის ამბავი'' შეიძლება, ყველაზე მეტად მგავდეს მე და იმას, რასაც ვაკეთებ, ანუ მოთხრობის ფაბულა ტურიზმია. გაზაფხულობით ისეთი ტურისტები გვყავს, რომლებიც ჩიტებს აკვირდებიან. ევროპაში მილიონობით ადამიანია ამით დაკავებული. ასე რომ, მეც გაზაფხულზე დავდევ ჩიტებს და ჩიტები მაჭმევენ პურს. ჩიტები თემაა, როგორც ახლა იტყვიან (იღიმის).

ანა კალანდაძე 
ჟურნალი ''რეიტინგი''